Bijeenkomst maandag 17 juli 2017: ‘Hoe duur is journalistiek in het Noorden?’
Bewustwording als heilig doel campagne NVJ
Jan Buwalda verwoordde het misschien nog wel het best. De freelance fotograaf, huisfotograaf van de Noorderpers ook, meldde tegen het eind van de bijeenkomst hoe het volgens hem zit: je bent als freelancer gewoon ondernemer. ,,Dus zorg dat elke opdrachtgever hooguit voor twintig procent van je omzet zorgt. Dan kom je niet in de problemen. En bovendien: zorg dat je op zo’n niveau komt dat je niet afhankelijk hoeft te zijn van een belachelijk uurloon van twintig euro.’’
Tja, het klopt als een bus, maar daar heeft een beginnende freelance journalist niet zoveel aan. Die wil ervaring opdoen, het liefst bij een gerenommeerd medium. En de huidige markt van veel aanbod en weinig vraag zorgt ervoor dat minimaal HBO-opgeleide journalisten tegen een uurtarief werken waar een loodgieter zijn bed niet voor uitkomt.
De NVJ maakt zich er boos over en startte de campagne ‘JA, Journalistiek heeft een prijs’. 34 euro is wel het minimumbedrag dat een freelancer moet vragen én krijgen, meldde JochemDijckmeester namens de journalistenvakbond aan gespreksleiders Anita Pepping en Jorien Bakker, die haar debuut maakte bij de NPS. En let wel: dat bedrag geldt voor een starter. Een ervaren journalist moet volgens de NVJ al snel richting vijftig of zelfs zeventig euro verdienen om ook zijn/haar ziektekosten, vakantiedagen en pensioen te kunnen regelen. ,,Daar wordt veel te weinig naar gekeken’’, vertelde Dijckmeester. ,,Terwijl een journalist in loondienst zich daar niet druk om hoeft te maken. Het is van de gekke dat journalisten in vaste dienst tegenwoordig zelfs qua uurloon vaak al meer verdienen dan freelancers, terwijl ze bovendien veel en veel meer zekerheden hebben. Wij zeggen: die onzekerheid voor een freelancer moet ook betaald worden door een opdrachtgever. Je kunt niet, omdat de markt dat nu eenmaal toestaat, al die zaken afwentelen op de freelancers. Want dan bewerkstellig je dat die goedkope arbeidskrachten onderdeel worden van het verdienmodel van uitgevers. Zeer onwenselijk.’’ Nog tijdens de NPS hield onze (en RTV Drenthe’s) socialmediaredacteur Susan Pathuis een mini-enquête waaruit ook al veel onvrede over de betaling van freelancers bleek:
Nou heb je natuurlijk grofweg twee groepen freelancers: de freelancers uit overtuiging, die hun vrijheid prachtig vinden en geen moeite hebben genoeg verdiensten binnen te halen, en freelancers uit noodzaak, die eigenlijk het liefst in vaste dienst zijn. En dat verdienmodel van uitgevers draait vooral op de laatste groep.
Karin Sitalsing, freelancer uit overtuiging, wilde niet zeggen wat zij per uur verdient. ,,Dan kan ik nooit meer onderhandelen.’’ Maar die prijs ligt in elk geval een stuk hoger dan wat de digitale redactie van NDC Mediagroep momenteel betaalt, tussen de 17,50 en 25 euro per uur, zoals Jan Rozendaal, chef van die afdeling, vertelde. ,,Ik heb Karin gevraagd voor ons te werken, maar tegen die prijs wilde ze niet’’, meldde Rozendaal. ,,Jammer.’’ RTV Noord betaalt in elk geval beter dan NDC, want daar werkt Sitalsing wel. Net als voor Trouw, Vrij Nederland en Panorama. ,,Elk medium betaalt weer anders’’, legde ze uit. ,,De één per regel, de ander per teken en de derde per uur. Het is lastig vergelijken wat dat betreft. Per keer bepaal ik mijn prijs. En ik snap ook heel goed dat jonge beginnende journalisten vooral ervaring willen opdoen voor weinig geld, dat deed ik zelf vroeger ook.’’
Wat de NVJ nu denkt te bereiken met haar campagne, was de vraag vanuit de zaal. Want zolang journalisten voor die twintig euro willen werken, zal het niet veranderen. ,,We willen vooral dat uitgevers erover gaan nadenken’’, antwoordde Dijckmeester. ,,En bijvoorbeeld om te beginnen die payroll-constructies eens beëindigen. Want dat zijn in veel gevallen gewoon schijnconstructies voor functies waarvoor je normaal gesproken iemand in dienst neemt.’’
De gemoedelijke NPS, in de benedenzaal van De Sleutel, werd afgesloten met een in deze tijd van flexwerkende journo’s toch wel licht verrassende mededeling van RUG-hoogleraar Bart Brouwers, die meldde dat de meeste van zijn journalistiekstudenten ‘gewoon’, net als vroeger, een vaste baan ambiëren bij een gerenommeerd medium. Want studenten zijn dus ook niet gek.
